Có ít nhất 114 ngân hàng trung ương đại diện cho các quốc gia tạo ra hơn 95% GDP toàn cầu đang khám phá tiền tệ kỹ thuật số của Ngân hàng Trung ương (CBDC), tăng từ mức chỉ 35 quốc gia vào tháng 5/2020.
Một báo cáo mới từ Bank of America đã kết luận rằng: “Các loại tiền tệ kỹ thuật số xuất hiện là điều không thể tránh khỏi. Chúng tôi nhìn nhận sổ cái phân tán và tiền kỹ thuật số, chẳng hạn như CBDC và stablecoin là sự phát triển tự nhiên của hệ thống tiền tệ và thanh toán ngày nay”.
Báo cáo bao gồm các phân tích về lợi ích và rủi ro tiềm ẩn của CBDC cũng như các phương pháp tiếp cận tiềm năng đối với việc phân phối chúng. Là một phần của nghiên cứu, cũng có một số nghiên cứu điển hình về sự phát triển của CBDC và những thách thức đối với các quốc gia và khối kinh tế cụ thể.
Một số quan sát chính từ các nhà phân tích chủ yếu xoay quanh cơ sở hạ tầng lỗi thời của hệ thống tài chính hiện tại và nhiều vấn đề không hiệu quả mà các CBDC được phát triển đúng cách có thể giải quyết ngay lập tức.
CBDC mang lại lợi ích đáng kể cho cả ngân hàng và những người không sở hữu tài khoản ngân hàng.
Báo cáo đã chỉ ra rằng CBDC có khả năng loại bỏ trung gian, giảm chi phí và tăng cường minh bạch, cũng như khả năng thực hiện giao dịch tức thì. Các chuyên gia ước lượng rằng có tới 4.000 tỷ USD là số tiền mà các ngân hàng cần gửi vào ngân hàng trung ương để giảm thiểu rủi ro thanh toán, điều này được cho là không hiệu quả và có thể được sử dụng để sinh lời ở nơi khác.
Các ngân hàng có vốn ít và các nhà cung cấp dịch vụ thanh toán hiện tại gặp khó khăn trong việc mở rộng dịch vụ thanh toán quốc tế, chủ yếu do yêu cầu vốn trước cho tài khoản tại ngân hàng đại lý. Báo cáo chỉ ra rằng, trung bình, mỗi giao dịch quốc tế phải qua 2,6 ngân hàng đại lý, làm tăng thời gian và chi phí thanh toán.
Ngoài ra, chi phí cho giao dịch quốc tế cao hơn nhiều so với giao dịch nội địa. Các nhà nghiên cứu tin rằng CBDC có thể mang lại lợi ích cho 1,4 tỷ người không có tài khoản ngân hàng trên toàn cầu và 6,5% dân số Hoa Kỳ, giúp họ tiếp cận dịch vụ tài chính và xây dựng lịch sử tín dụng.
Với việc phát triển ví CBDC để cung cấp các dịch vụ tài chính cơ bản và lịch sử tín dụng, sự chênh lệch giữa những người có và không có tài khoản ngân hàng có thể được giảm thiểu đáng kể. Báo cáo cũng dự đoán rằng việc triển khai CBDC có thể tăng tỷ lệ sở hữu tài khoản ngân hàng ở Mỹ lên 96,7% hoặc thậm chí 98% nếu không yêu cầu điện thoại thông minh.
CBDC so với stablecoin
Báo cáo đã nêu rõ về vai trò của stablecoin và sự so sánh với CBDC, đặc biệt sau khi thấy sự tăng trưởng nhanh chóng của khối lượng giao dịch stablecoin, đạt mức 7.900 tỷ USD vào năm 2022.
“Stablecoin, với việc được sử dụng rộng rãi cho thanh toán và chuyển khoản quốc tế và nội địa, có thể làm hạn chế khả năng thi hành chính sách tiền tệ của các ngân hàng trung ương nếu sự tăng trưởng của nó không được kiểm soát, và cũng có thể làm gia tăng rủi ro hệ thống. Trong một số tình huống, việc không kiểm soát được lưu lượng tiền tệ có thể dẫn đến mức lạm phát cao hơn nhiều so với mục tiêu của ngân hàng trung ương”, theo nội dung báo cáo.
Với việc ngân hàng trung ương duy trì các biện pháp kiểm soát hiệu quả hơn hệ thống tài chính truyền thống, các chuyên gia dự đoán rằng sự sử dụng stablecoin sẽ tăng lên, đặc biệt là trong trường hợp CBDC không được triển khai, khi các tổ chức tài chính tìm kiếm giải pháp cho giao dịch và lưu ký tài sản kỹ thuật số.
Tuy nhiên, nếu việc triển khai CBDC kéo dài, có lo ngại rằng stablecoin sẽ trở nên phổ biến hơn trong thanh toán quốc tế và cả nội địa. Sự phổ biến của stablecoin có thể “gia tăng rủi ro hệ thống và làm giảm khả năng thi hành chính sách tiền tệ của ngân hàng trung ương”.
Báo cáo cũng mô tả một tương lai nơi mà stablecoin và CBDC có thể cùng tồn tại. Các chuyên gia cho rằng, trong một số trường hợp, stablecoin có thể vẫn chiếm ưu thế, đặc biệt là liên quan đến hợp đồng thông minh. Tuy nhiên, họ cũng tin rằng stablecoin có thể không tồn tại mãi mãi trong thị trường này.
Báo cáo kết luận: “Cấu trúc và khả năng lập trình của CBDC có thể sẽ là yếu tố quyết định sự chấp nhận và việc sử dụng stablecoin trong tương lai”.
Rủi ro của CBDC đối với ngân hàng và quyền riêng tư
Báo cáo đã nêu rõ về các rủi ro có thể phát sinh từ việc triển khai hoặc không triển khai CBDC.
Một trong những rủi ro chính là sự cạnh tranh giữa ngân hàng thương mại và ngân hàng trung ương. Các chuyên gia cho rằng, "Trong một số trường hợp, CBDC có thể được coi là lựa chọn lưu trữ giá trị tốt hơn, đặc biệt là trong các giai đoạn khủng hoảng".
Báo cáo chỉ ra rằng, dù ngân hàng thương mại và ngân hàng trung ương đang hoạt động trong một hệ thống hai cấp, CBDC có thể làm thay đổi cấu trúc này. Nếu khách hàng có thể dễ dàng chuyển tiền từ ngân hàng thương mại sang ngân hàng trung ương, điều này sẽ ảnh hưởng đến khả năng vay và cho vay của ngân hàng thương mại.
Rủi ro khác là việc rút tiền từ ngân hàng có thể trở nên phổ biến hơn nếu CBDC không được thiết kế chặt chẽ.
“Khi hệ thống ngân hàng gặp khó khăn, người dân có thể chuyển tiền gửi sang CBDC, làm tăng rủi ro cho ổn định tài chính nếu CBDC được phân phối một cách rộng rãi và không kiểm soát”, theo báo cáo.
Bên cạnh vấn đề về sự ổn định của ngân hàng thương mại, báo cáo cũng đặt ra hai vấn đề: Làm thế nào chính phủ sẽ thuyết phục dân chúng sử dụng CBDC? Và chính phủ sẽ làm gì khi có vấn đề phát sinh?
Các chuyên gia dự đoán rằng việc triển khai chính sách sẽ diễn ra từng bước và có thể gặp phải nhiều tranh cãi.
Hiện tại, 11 quốc gia đã phát hành CBDC và nhiều ngân hàng trung ương lớn đang nghiên cứu và thử nghiệm. Các CBDC đầu tiên chủ yếu được sử dụng cho ngân hàng bán lẻ và phát hành bởi ngân hàng trung ương của các nước đang phát triển.
CBDC của Ngân hàng Trung ương Đông Caribe (ECCB) đã gặp phải khó khăn khi nền tảng gặp sự cố và không thể thực hiện giao dịch trong hai tháng. Các chuyên gia cho rằng, CBDC của ECCB "chưa thu hút được sự chú ý".
Các ngân hàng trung ương đang theo dõi sự thành công và thất bại của các CBDC đầu tiên. Trong khi các ngân hàng trung ương và chính phủ đang chuẩn bị cho CBDC thế hệ mới, có lo ngại về sự phản đối từ công chúng liên quan đến quyền riêng tư.
Các chuyên gia cho rằng, một trong những trở ngại chính là mất quyền riêng tư và tính ẩn danh khi sử dụng tiền mặt. Cần phải có sự thỏa hiệp về chính sách để giải quyết vấn đề này.
“Các giao dịch CBDC có thể được bảo vệ nếu có luật lệ cho phép ngân hàng trung ương hoặc chính phủ theo dõi giao dịch nếu có dấu hiệu tội phạm, trốn thuế, rửa tiền hoặc tài trợ khủng bố”, theo báo cáo.
Tuy nhiên, bất kỳ việc xâm phạm quyền riêng tư nào cũng có thể làm cho công chúng phản đối và đòi hỏi sự bảo vệ pháp lý mạnh mẽ hơn cho CBDC.
Commentaires